تعیین نرخ رشد و هسته بندی بلورهای پلاژیوکلاز و پیروکسن در سنگ های آندزیتی و بازالتی منطقه عباس آباد

منطقه مورد مطالعه، به عنوان بخشی از نوار ماگمایی ائوسن کاهک- عباس آباد، در لبه شمال شرقی زون ساختاری ایران مرکزی، از داورزن در غرب سبزوار تا میامی در شرق شاهرود امتداد دارد و در بخش جنوبی نوار افیولیتی سبزوار واقع شده است. واحدهای سنگی منطقه، شامل تناوبی از سنگ های آتشفشانی با ترکیب بازیک (تراکی بازالت و الیوین بازالت) تا حدواسط (تراکی آندزیت، تراکی آندزی بازالت و آندزیت) و سنگ های آتشفشانی –رسوبی (انواع توف، برش، آگلومرا، ماسه سنگ، شیل، کنگلومرا، سنگ آهک نومولیتی و سنگ آهک توفی) به سن ائوسن میانی – بالایی و سنگ های رسوبی الگیوسن و کواترنری هستند. سنگ های آتشفشانی این نوار شامل یک سری تفریقی پیوسته بوده که از یک ماگمای والد بازالتی مشترک منشأ گرفته اند. از آنجا که گدازه های بازالتی– آندزیتی منطقه از نوع پیروکسن پورفیری، پلاژیوکلاز پورفیری و پیروکسن- پلاژیوکلاز پورفیری هستند، لذا نمونه های مناسبی برای مطالعات توزیع اندازه بلور (csd) به شمار می روند. در این مطالعه برای اولین بار مسأله توزیع اندازه بلور در این سنگ ها بررسی شده است. طبق محاسبات انجام شده بر اساس شیب نمودار توزیع پراکندگی، فنوکریست های پلاژیوکلاز موجود در سنگ های آتشفشانی منطقه، در طیف زمانی86 تا 118 سال و با نرخ هسته بندی از 10-10× 48/1- تا 10-10× 56/1 میلی متر بر ثانیه در آشیانه ماگمایی رشد کرده اند. همچنین بر اساس شیب نمودار توزیع پراکندگی، فنوکریست های پیروکسن موجود در سنگ های آتشفشانی محدوده مورد مطالعه، در بازه زمانی برابر با 3-10×02/1 تا 3-10 ×01/2 سال و با نرخ هسته بندی از 5-10× 55/0- تا 5-10× 2 میلی متر بر ثانیه در آشیانه ماگمایی رشد کرده اند. بازه ی اندازه بلور برای بلورهای پیروکسن موجود در نمونه سنگ های آندزیتی و بازالتی محدوده مطالعاتی، در حدود (mm 62/5 تا 05/0) و برای بلورهای پلاژیوکلاز در حدود (mm 16/3 تا 03/0) بوده است. همچنین سهم حجمی برآورد شده از هر یک از مقاطع نازک برای نمونه سنگ های آندزیتی و بازالتی متغیر و برای بلورهای پلاژیوکلاز از 37/11 تا 23/2 درصد حجمی و برای بلورهای پیروکسن از 93/22 تا 02/10 درصد حجمی برآورد شده است. نمودارهای csd حاصل از بررسی کمّی بلورهای پلاژیوکلاز و پیروکسن، فرایندهای تفریق و انباشت بلورها، درشت شدگی و اختلاط جمعیت های بلوری را در سنگ های آندزیتی و بازالتی منطقه نشان می دهند. این شواهد به همراه ویژگی های پتروگرافی مانند بافت گلومروپورفیری، میکرولیتی پورفیری، پورفیری و بافت های عدم تعادل همانند منطقه بندی، گردشدگی، خلیج خوردگی و بافت های غربالی در بلورهای پلاژیوکلاز و پیروکسن نشان می دهند که اختلاط ماگمایی و یا اختلاط جمعیت های بلوری به همراه تفریق ماگمایی در تشکیل سنگ های منطقه موثر بوده اند.